Cemal Süreya

1937 yazında Dersim'de Seber ailesine sürgün kararı tebliğ edilir: “Bizi bir kamyona doldurdular. Tüfekli bir erin nezaretinde. Sonra o iki erle yük vagonuna ...

Çarpıcı benzetmeler ve metaforlar da bu yazıları “şiirleştiren” başka bir unsurdur. Kişisel tarihini düşündüğümüzde, bu keder ve pişmanlıkta Süreya’nın etnik ve dinsel kimliğini kamuoyundan, okurlarından uzun süren saklamasının da büyük bir rolü olması gerektir. Bu kitabın Süreya’nın külliyatında özel bir yeri vardır. Ve bazı şeyleri bir gün mutlaka anlatırım.” Bu alıntı, Süreya’nın 1980’lerdeki ifşacı ve rahat tavrını en güzel özetleyen ifadedir. Böyle bir ortamda, 1988 yılında bir gün arayla iki şiir kitabı yayınlar ve bu yapıtları ile 1989 Behçet Necatigil Şiir Ödülü’ne değer görülür. Süreya’nın 1980’lerdeki ürünlerine damgasını vuran bu açıklığın ve siyasallaşan tavrın memurluktan emekli olması ile doğrudan bir ilişkisi vardır. Bu da Süreya’nın yazın çevrelerindeki ilişkilerini artırmış, adının ve ününün yayılmasına çok yardım etmiştir. Bu anlamda, bu toplamın en ilginç şiiri, Papirüs dergisinin ilk sayısında yayınlanan, Süreya’nın “Dersim Olayları”nı ve bu konudaki duruşunu sezdirdiği (belki) ilk ve tek şiiri olan “Beni Öp Sonra Doğur” adlı şiirdir. Daha somut olarak bu yazıların büyük bir bölümü, cumhuriyetle başlayan dönemdeki entelektüel yönelimler ve entelektüel ya da dönemin yaygın ifadesi ile “aydın” profili üzerine yazılmış yazılardır. Yazının genel havası, Süreya’nın kendisini de toplumun alt tabakalarından gelen bu yeni yazar grubunun bir üyesi olduğunu ve bunun farkında olduğunu hissettirir. “Yeni” şiirin geleceğine dair duyduğu iyimserlik ve kuşaktaşlarını destekleyici, coşkun tavrı da bu yazıların bir diğer özelliğidir. Mesela, Bilecik Ortaokulu’ndayken, bir öğretmeni inatçılığı nedeniyle “Kürt damarı tuttu” demiş, bir arkadaşı da “Sümüklü Kürt” diye Cemal’e bağırmış ve bu durum onun bütün gün ağlamasına sebep olmuştur.